ارتفاع تبلیغات برنجهای وارداتی در صدا و سیما حتی در شبکه های استانی به حدی قد کشیده که بیم آن می رود که شالیکاری در آینده نزدیک رو به زوال نهد و برترین تولیدکنندگان برنج دنیا خود نیز تبدیل به مصرف کننده شوند.

به گزارش مهر ، در فضای تبلیغاتی متنوع و گسترده برنجهای خارجی دیگر کسی سراغ برنج کیفی بومی و محلی را نمی گیرد و برنجهای مرغوب داخل به بوته فراموشی سپرده شده اند.

متاسفانه در ماههای اخیر برنجهای نامرغوب به عبارتی تراریخته (ژنومهای دستکاری شده) فراوانی از کشورهای آسیایی به ایران سرازیر شده در حالیکه مرغوب ترین برنج دنیا در استان گیلان تولید می شود.

هم اکنون برخی از انواع و اقسام برنجهای خارجی که در بازار خرید و فروش می شوند پروانه بهداشتی نداشته و معلوم نیست بنیان این نوع برنجها چیست؟

سال گذشته خشکسالی و امسال واردات بی رویه کشاورزان را غافلگیر کرد

متاسفانه صدا و سیما نیز با تبلیغاتی که برای این نوع از برنجهای وارداتی می کند در بازارپسندی برنج وارداتی نقش دارد در حالیکه این برنجها به ظاهر مرغوب هستند اما مشکلاتی دارند که در آینده دامنگیر مردم خواهد شد از اینرو باید وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی این موارد را کاملا بررسی کنند.

اگر جلوی ضایعات برنج در پروسه فرآوری گرفته شود، الگوی مصرف رعایت شود و زمینهایی که بلا استفاده مانده زیر کشت بروند دیگر نیازی به واردات برنج در کشور نیست

شالیکاران سال گذشته با بحران خشکسالی و امسال نیز با پدیده واردات بی رویه برنج با بسته بندیهای رنگارنگ و فریبنده ای مواجه شده اند که بسیاری از افراد حتی کشاورزان نیز از این برنجها استفاده می کنند.

نبود میزان واقعی سرانه مصرف برنج در کشور که در خصوص آن بین وزارت بازرگانی و جهاد کشاورزی نیز اختلاف نظر وجود داشت، خود عامل مهمی در خصوص واردات بی رویه محصول برنج است.

در این راستا وزارت جهاد کشاورزی میزان مصرف سالانه برنج در کشور را دو میلیون و 600 هزار تن اعلام می کند که سرانه مصرف برای هر نفر 34 تا 36 کیلوگرم است اما وزارت بازرگانی معتقد است که مصرف سرانه برنج برای هر نفر در کشور 44 تا 46 کیلوگرم است.

آمار وزارت بازرگانی در خصوص مصرف برنج مربوط به دهه های گذشته است

سرانه مصرف برنج بر اساس آمار وزارت بازرگانی در دهه های گذشته نه دهه اخیر است زیرا در گذشته خیلی از گیلانی ها صبحها و شبها نیز برنج می خوردند اما امروزه ذائقه مردم استان گیلان به خوردن برنج حتی در شب نیز کم شده است.

میزان تولید محصول برنج در کشور دو میلیون و 250 هزار تن است و نیاز است برای تامین برنج حدود 350 هزار تن برنج از خارج وارد شود. این در حالیست که اگر جلوی ضایعات برنج در پروسه فرآوری گرفته شود، الگوی مصرف رعایت شود و زمینهایی که بلا استفاده مانده زیر کشت بروند دیگر نیازی به واردات برنج در کشور نیست.

با این وجود این سئوال به ذهن می آید که ملاک واقعی برای واردات برنج در کشور چیست و برای کاهش واردات برنج مسئولان چه اقداماتی انجام خواهند داد؟

نماینده مردم رودسر و املش در مجلس هشتم در این باره گفت: تمامی مشکلات برنج فقط به واردات بازنمی گردد بلکه باید وزارت جهاد کشاورزی و بازرگانی در خصوص فرآیند تولید تا مصرف این محصول مدیریت راهبردی اعمال کنند.

اسدالله عباسی افزود: محصول برنج در مراحل کاشت، داشت و برداشت، فرآوری، نحوه بسته بندی و عرضه مستقیم و... با مشکلات متعددی مواجه است که باید مسئولان به آن توجهی ویژه داشته باشند.

وی در ادامه افزایش تعرفه واردات برنج، خرید توافقی برنج غیر پرمحصول یعنی برنج بومی محلی و قرنطینه کردن برنجهای خارجی را از راهکارهای مهم جهت حمایت از کشاورزان و تولید داخلی عنوان کرد.

با وجود آزادسازی واردات و صادرات در برنامه پنج ساله چهارم توسعه برای حمایت از تولیدات داخلی تعرفه درنظرگرفته شده است همچنین مقرر شده مبلغ واریزی از این محل به خزانه داری کل به عنوان یارانه و کمک به کشاورزان در خرید تجهیزات، ماشین آلات و...اختصاص یابد تا کشاورزی در کشور مقرون به صرفه شود. از سویی اعمال تعرفه واردات برنج به کشور باعث تولید، رشد و توسعه کشاورزی در منطقه می شود.

برنجهایی که در انبارها می پوسند

یک خانم کشاورز در این خصوص به خبرنگار مهر در آستانه اشرفیه گفت: برنجهای دو سال قبلم تازه به اتمام رسیده آن هم به فروش نرفته است بلکه آن را به فرزندانم که در شهرهای مختلف زندگی می کنند داده ام.

وقتی مسئولان ما مملکت من برایشان مهم نباشد که چه بر سر برنجکار می آید من هم مانند اغلب مردم برنج خارجی می خورم
یک برنجکار
مرضیه آذری آستانه خاطرنشان کرد: هم اکنون زمینهای خود را زیر قیمت برای فروش گذاشته ام و می خواهم با دریافت پول آن و سپرده گذاری در بانک از این پس بی دغدغه برنج زندگی کنم.

وی خاطرنشان کرد: وقتی مسئولان مملکت من برایشان مهم نباشد که چه بر سر ما می آید من همه مانند اغلب مردم برنج خارجی می خورم !

در این خصوص یک کشاورز لنگرودی نیز به مهر گفت: من تولید کننده عمده نیستم اما در حالیکه مشغول جمع آوری محصولات سال جاری هستیم هنوز یک و نیم تن از برنج سال گذشته روی دستم مانده است.

یوسفعلی یوسفی افزود: بیشترین عاملی که باعث به فروش نرفتن محصولات ماست به تبلیغات صدا و سیما بازمی گردد به نحوی که حتی مردم خود لنگرود بعضا برنج خارجی می خرند.

وی خاطرنشان کرد: سیاستهای دولت نیز به موضوع دامن زده و از دولت توقع می رود برای ساماندهی وضع نابسامان برنج اقدامی عاجل کند درغیر این صورت من و امثال دیگر نمی توانیم به کار ادامه دهیم.

صمد نالکیاشری نیز تاکید کرد: اگر دولت محصولات ما را به قیمت تضمینی بخرد دیگر نگران انبار شدن و پوسیدن آنها در انبارها نیستیم و اعم از اینکه صدا و سیما تبلیغ بکند یا نه به کارمان با دلگرمی ادامه می دهیم.

وی اظهار داشت: در طول سالهای اخیر به خصوص چهار سال گذشته وضعیت برنج اسفبار بوده است و همه ساله محصولات روی دست ما می ماند.

برنجهایی که هم اکنون وارد کشورمی شوند فاقد پروانه بهداشتی هستند

قرنطینه برنجهای خارجی دیگر مانع واردات بی رویه برنجهای خارجی به کشور است زیرا برنجهایی که هم اکنون وارد کشورمی شوند فاقد پروانه بهداشتی هستند به نحوی که به نظر برخی کارشناسان انواع و اقسام برنجهای خارجی که در صدا و سیما به شکلی پر رنگ تبلیغ می شوند و برای مردم هم جاذبه ایجاد کرده اند، دستکاری شده یا تراریخته هستند.

با توجه به اینکه مسئولان در پاسخ به این سئوال جواب قانع کننده ای نداشته و قائل به قرنطینه برنج هستند، این امر خود می تواند عامل موثری در کاهش ورود برنجهای خارجی به ایران باشد و کارشناسان و متخصصان نیز باید در جهت اثبات یا رد این فرضیه تلاش گسترده ای انجام دهند تا علاوه بر ضرر اقتصادی به کشاورزان به سلامت مردم نیز زیان وارد نشود.

خرید تضمینی برنجهای بومی - محلی سیاست جدیدی است که برای اولین بار در استانهای شمالی به ویژه استان گیلان اجرا می شود اما در سالهای گذشته که برنجهای پر محصول به صورت تضمینی خریداری می شد، این نوع برنجها به صورت گسترده در استان گیلان کشت نشد.

در شمال کشور حدود 40 درصد برنج تولیدی پرمحصول است و بقیه برنج انواع و اقسام برنج محلی است که بعضا خیلی از این برنجها در جهان بی نظیر هستند که امسال برای اولین بار برنجهای بومی محلی از طریق اتحادیه ها، تعاونی های مصرف و.. در حال خرید است.

گاهی اوقات وقتی تولید بیش از تقاضا می شود یا در یک برهه ای از زمان کشاورزان ناچارند برای تامین مزد کارگر بخشی از برنج خود را پیش فروش کنند و اگر در این مواقع حساس از کشاورزان حمایت نشود، سودجویان با قیمت پایین محصول را از کشاورز خریداری و او در مزرعه تنها می ماند.

مشکل بسته بندی نامناسب برنج در ایران باید رفع شود

دولت در چند ساله اخیر واردات برنج را به بخش خصوصی واگذار کرده است و هم اکنون هیچ کنترل و نظارتی به لحاظ کیفیت بهداشتی روی برنجی که از مبادی مختلف وارد کشور می شود انجام نمی شود و این برنجها تنها بسته بندی های زیبایی دارند.

متاسفانه در استانهای شمالی صنایع بسته بندی رشد مناسبی نداشته است و بهترین برنج در بدترین وضعیت بسته بندی می شود در حالیکه بدترین برنج خارجی در بهترین شیوه بسته بندی و روانه بازار می شود، این خلاء بزرگ در کشور به ویژه استانهای شمالی باید هرچه سریعترجبران شود.

در حال حاضر برنجهای زیادی از مجاری غیرقانونی نظیر لنجها، نوارهای مرزی و...وارد کشور می شود که باید در این خصوص راهکارهای روشنی تدبیر شود.

در گذشته دولت برای اقشار کم درآمد جامعه برنجهای ارزان و با کیفیت با نوع و نشان مشخص وارد و در جامعه توزیع می کرد اما در شرایط کنونی این معادله معکوس شده است.

به هرحال باید مسئولان راهبردهای روشنی برای محصول استراتژیک برنج تدوین کنند تا کشاورزان با رضایت نسبی و دلگرمی، سالهای آینده محصولات بیشتری تولید کنند نه اینکه مزارعشان را تغییر کاربری دهند.

تکنولوژی فرآوری برنج در شمال کشور به روز نیست

باتوجه به میزان ضایعات بین 10 تا 35 درصدی برنج در پروسه فرآوری بیانگر این است که تکنولوژی صنعت فرآوری به روز نیست بلکه خیلی قدیمی است.

با حمایت همه جانبه موسسات پولی و مالی حضور بخش خصوصی باید در این عرصه پر رنگ باشد زیرا با تکنولوژی قدیمی کیفیت محصول خیلی پایین می آید و خریدار ناچار می شود از محصول رقیب استفاده کند.

به هر حال در یک برنامه درازمدت باید توجهی ویژه به مسئله مکانیزاسیون مزارع برنج شود و تجهیزات و ماشین آلات کافی در اختیار کشاورزان قرار گیرد تا تولید محصول برای کشاورز مقرون به صرفه باشد همچنین اتحادیه ها و تعاونی ها بدون واسطه برنج را از کشاورز خریداری و در دست مصرف کننده قرار دهند.

برنج به عنوان یک محصول راهبردی در کشور متاسفانه طی سالیان گذشته دستخوش یکسری آسیبها قرارگرفته و کشاورزان با مشکلات زیادی مواجه شده اند که متولیان امر در پروسه فرآیند تولید، توزیع و مصرف باید مدیریت صحیح و اصولی اعمال کنند.

دست واسطه گران اعتماد مردم را از برنج مرغوب شمال سلب می کند

در حال حاضر برنجهای نامرغوب در قالب بسته بندیهای مرغوب شمال به دست مصرف کنندگان می رسد این در حالیست که کشاورزان دوست ندارند محصولشان گران فروخته شود اما واسطه های بازار برنج با مخلوط کردن برنج در قالب بسته بندی هایی به نام برنج مرغوب شمال آن را به دست مصرف کنندگان می رسانند و این اقدام واسطه گران موجب سلب اعتماد مردم از برنجهای داخلی می شود از اینرو ضروری است برنج ایران برای عرضه به بازار بسته بندی مناسب و استاندارد شود و ضمن تبلیغ از رسانه ملی به مردم عرضه شود.

با این حال طرح خرید توافقی محصولات کشاورزی عامل موثری در کاهش هزینه ‌های دولت، افزایش درآمد کشاورزان و ارتقای سطح کیفی محصولات همچنین کاهش هزینه ‌های تبعی انجام خرید، نگهداری محصول، حمل و نقل و ...است و چتر حمایتی محدود خریدهای تضمینی را نیز گسترده ‌تر می ‌کند.

رئیس جهاد کشاورزی استان گیلان در این ارتباط از راه اندازی چهار مرکز توافقی خرید برنج بومی محلی در شهرستانهای رشت، لاهیجان، تالش و صومعه سرا در استان خبر داد و گفت: خرید توافقی برنج کیفی (بومی محلی) تاکنون در استان گیلان سابقه نداشته است.

اردشیر روحی ماسوله افزود: با توجه به انباشت 40 درصدی برنجهای سال گذشته در انبارها و رسیدن 750 هزار تن برنج تازه به بازار، مسئله خرید توافقی برنج بومی محلی امری ضروری است.

وی سقف قیمت توافقی برنج کیفی از نوع هاشمی را بین 19 هزار و 500 تا 25 هزار ریال از کشاورزان اعلام کرد و اظهار داشت: بر اساس درصد افتی که برنجها دارند دو نوع قیمت برای خرید برنجهای بومی محلی پیش بینی شده و محدودیتی برای خرید این نوع برنجها نیز وجود ندارد.

مصرف برنج باسماتی در بین مردم نباید گسترش یابد

رئیس جهاد کشاورزی گیلان با اعلام اینکه در مقابل تولید کننده مصرف کننده قرار دارد و نباید برنج گران شود، ادامه داد: مصرف برنج باسماتی با توجه به مشکلاتی که از نظر بهداشتی دارد، نباید در بین مردم گسترش یابد.

روحی همچنین با بیان اینکه امسال 730 هزار تن برنج سفید از شالیزارهای گیلان استحصال می شود، یادآور شد: در سال جاری از مجموع 238 هزار هکتار اراضی کشاورزی استان گیلان 100 درصد شالیزارها زیر کشت رفته و پیش بینی می شود یک میلیون و 100 هزار تن شلتوک از این مزارع برداشت شود.

رئیس جهاد کشاورزی گیلان با اعلام اینکه در استان گیلان محدودیت زمین وجود دارد، افزود: در حال حاضر در 30 درصد از بهترین زمینهای استان کشاورزی انجام می شود و هیچ استانی این مزیت را ندارد.

وی با اشاره به اینکه ارتفاع نمودار اعتباری بخش کشاورزی در استان باید بالا باشد، ادامه داد: اعتبارات استانی که مبنای توسعه آن کشاورزی است باید کشاورزی دیده شود تا به جایگاه واقعی خود دست یابد.

رئیس سازمان بازرگانی استان گیلان نیز با اعلام اینکه مرجع واحدی برای تعیین سرانه واقعی مصرف برنج در کشور وجود ندارد، گفت: در حال حاضر باید راهکار مناسبی در این زمینه تدبیر شود.

سیاوش امینی اظهار داشت: فقدان مرجع واحد خود یک معضل بزرگی برای ورود بی رویه برنج به کشور شده و نگرانی برای کشاورزان، مردم و مسئولان فراهم کرده است.

وی با اعلام اینکه سرانه مصرفی که سالها به وزارت بازرگانی برای واردات برنج اعلام می شد تا سقف 44 کیلوگرم بوده است، عنوان کرد: وقتی این میزان سرانه اعلام می شود وزارت بازرگانی به عنوان متولی تنظیم بازار در کشور به وظیفه خود عمل می کند.

امینی همچنین خاطرنشان کرد: بر اساس این سرانه طی سه سال گذشته زمانی که برنجی وارد کشور می شد بحران انباشت برنج در انبارها ایجاد نمی شد.

وی با اعلام اینکه معضل برنج از سال 86 شروع شده است، افزود: در این سال سقف قیمت برنج داخل بالا رفت و بعد هم نتوانست همراه برنج جهانی قیمت خود را پایین بیاورد در نتیجه برنج در کشور وارد شد تا نگرانیهای کمبود برنج در بحث جهانی رفع شود.

رئیس بازرگانی گیلان اظهار داشت: بر اساس واردات برنج دولت مصوب کرد در برنامه سوم و چهارم توسعه اقتصادی موانع غیر تعرفه ای باید از واردات برداشته شود.

وی گفت: به ازای ورود هر کیلوگرم برنج به کشور تعرفه هزار و 500 ریالی و یک سود چهار درصد حقوق گمرکی دریافت می شد که بعد از افزایش قیمت برنج در سال 86 این تعرفه به صفر رسید.

وی با بیان اینکه در حال حاضر 21 درصد تعرفه و سود بازرگانی و چهاردرصد تعرفه گمرکی برای واردات برنج دریافت می شود، افزود: علیرغم تعرفه 25 درصدی بازهم معتقدیم این نمی تواند برنج داخله را در مقابل برنج وارداتی مقاوم کند از اینرو باید این تعرفه افزایش یابد چرا که فقط می توان با مسئله تعرفه این بحث را کنترل کرد.

محصول برنج نیازمند بسته های حمایتی کوتاه مدت و بلند مدت است

امینی با اشاره به اینکه محصول برنج نیازمند بسته های حمایتی کوتاه مدت و بلند مدت است، ادامه داد: ممنوعیت واردات برنج به لحاظ اقصادی خیلی معقول نیست بلکه باید با تعرفه این مسئله را پیش برد چرا که تعرفه یک امر پذیرفته شده در بحث اقتصاد است.

به هر حال از مجموع 410 هزار هکتار محصولات زراعی و باغی که در استان وجود دارد حدود 58 درصد یعنی 238 هزار هکتار در 16شهرستان استان برنجکاری می شود.

همچنین با کشت بیش از 33 محصول زراعی در استان گیلان، زراعت برنج محصول اساسی استان و بالاترین ضریب وابستگی حتی در کشور برنجکاران به خود اختصاص داده اند.

استان گیلان از نظر سطح زیرکشت بالاترین و از نظر تولید برنج با 35 درصد در جایگاه دوم کشوری به دلیل ایجاب شرایط آب و هوایی و رویکرد کشاورزان به کشت ارقام کیفی و تقریبا میان رس قرار دارد.

با این حال در استان گیلان 300 هزار خانوار با میانگین پنج نفر به پرورش این محصول اشتغال دارند که متاسفانه اکثر آنان تک شغلی هستند و ادامه وضعیت واردات و فروش برنجهای خارجی به نابودی محصول و زندگی آنان می انجامد.

گزارش: محسن صفری لیافویی
منبع :خبرگزاري  مهر